Berrin ÖZ
Anksiyete ile Nasıl Başa Çıkılır? Kaygı hayatın normal bir parçasıdır ve herkes zaman zaman bir dereceye kadar deneyimler. Yüksek kaygı (anksiyete) ile başa çıkmak zordur. Kontrolden çıkmış gibi hissettiğiniz bir noktaya ulaştığında bunaltıcı görünebilir.
Anksiyete şiddetli olduğunda, bir akıl sağlığı sorununun işareti olabilir.
Anksiyete Nedir?
Anksiyetenin klinik bir terim veya bir teşhis olmadığını anlamak önemlidir.
İnsanların kaygıyı nasıl deneyimledikleri bir kişiden diğerine farklılık gösterebilir. Bir kişi midesinde kelebekler gibi belirtiler hissedebilirken, başka bir kişi tam bir panik atak geçirebilir.
Hayatınızı sınırlayan bir kaygı yaşıyorsanız, iş, okul ve ilişkiler dahil hayatın farklı alanlarında işlev görmek zorlaşıyorsa, bu durumda, anksiyete bozukluğu olma ihtimaliniz vardır.
Normal Kaygı mı Anksiyete mi?
Her kaygı kötü bir şey değildir. Normal kaygı seviyeleri uyarlanabilir olabilir çünkü sizi çevredeki streslere yanıt vermeniz gereken durumlara hazırlamanıza yardımcı olur.
Normal kaygı ile aşırı kaygı olarak nitelendirilebilecek şey arasındaki fark, onun işlev yeteneğinizi nasıl etkilediği ve yarattığı sıkıntı düzeyidir.
Anksiyete aşırı veya şiddetli olduğunda, farklı durumlarda normal şekilde çalışmanızı zorlaştırır veya imkansız hale getirir. Normalde yaptığınız gibi çalışamaz veya sosyalleşemezsiniz. O kadar şiddetli bir sıkıntı yaratabilir ki, endişe duygularını tetikleme olasılığı olan durumlardan gerçekten kaçınmaya başlarsınız.
Anksiyete Belirtileri
Kaygı duygularınızın süresi, yoğunluğu ve yaşamınız üzerindeki etkisi şiddetliyse, bir tür kaygı bozukluğunuz olma olasılığı çok yüksektir. Anksiyete bozukluğunu yalnızca bir doktor veya ruh sağlığı uzmanı teşhis edebilir, ancak anksiyete belirtilerinden bazıları şunlardır:
- Hızlı kalp atışı, artan solunum hızı, terleme, titreme ve nefes darlığı gibi anksiyetenin fiziksel belirtileri
- Gerçek tehditle orantısız olan aşırı korku veya endişe duyguları
- Farklı nesneler veya durumlar hakkında mantıksız korku ve endişe
- Korkunuzun kaynağından kaçınmak ya da yalnızca büyük bir endişeyle ona zar zor katlanmak
- Sosyal durumlardan çekilme veya kendinizi arkadaşlarınızdan ve ailenizden soyutlama
- Sinirlilik ve ajitasyon duyguları
- Dalma ve uykuyu sürdürmede güçlük
- Mide ağrıları veya sindirim sorunları
- Huzursuz ve endişeli hissetmek
- Konsantrasyon zorluğu
- Tipik günlük işlerinizi yaparken sorunlar
- İlişki ve iletişim sorunları
- İntihar düşünceleri
Aşırı kaygı panik atak olarak da kendini gösterebilir. Panik ataklar, hızlı kalp atış hızı, boğulma hissi, mide bulantısı, titreme, gerçek dışı şeyler olacağı hissi, yaklaşan kıyamet ve kontrolü kaybetme hissi gibi çeşitli fiziksel duyumların eşlik ettiği ani bir yoğun korku veya rahatsızlık dalgası ile karakterizedir.
Anksiyete Türleri
Anksiyete bozukluklarının birçok farklı türü olduğunu anlamak da önemlidir. Doktorunuz veya terapistiniz belirtilerinizi değerlendirebilir ve ne tür bir durumunuz olabileceğini belirleyebilir.
- Yaygın anksiyete bozukluğu : Bu durum, huzursuzluk, yorgunluk, konsantrasyon güçlüğü, sinirlilik, kas gerginliği ve uyku bozuklukları gibi çeşitli diğer semptomların eşlik ettiği bir dizi olay, aktivite ve durum hakkında aşırı endişe duyguları ile karakterizedir.
- Obsesif-kompulsif bozukluk : Bu durum, istenmeyen tekrarlayan düşünceler ve zorlayıcı, tekrarlayan davranışlarla karakterizedir. Bu duruma sahip kişiler, takıntılı düşüncelerin neden olduğu endişe duygularını geçici olarak hafifletmeye yardımcı olan tekrarlayan davranışlarda bulunabilirler.
- Panik bozukluğu : Bu anksiyete bozukluğu, beklenmedik bir şekilde ortaya çıkan yoğun ve tekrarlayan panik ataklarla kendini gösterir. Panik atak sırasında, bu duruma sahip kişiler, terör duygularına ve fiziksel korku belirtilerine neden olan aşırı endişe yaşarlar. Panik atak sırasında insanlar genellikle kontrolü kaybettiklerini veya öldüklerini hissederler.
- Travma sonrası stres bozukluğu: TSSB’si olan kişiler, travmatik bir olaya maruz kaldıkları için aşırı kaygı ve sıkıntı belirtileri yaşarlar. Semptomlar aşırı tetikte olma, geriye dönüşler ve travmanın araya giren anılarını içerebilir.
- Sosyal anksiyete bozukluğu : Bu durum, sosyal durumlarda aşırı endişe duyguları ile karakterizedir. Bu duruma sahip kişiler genellikle sosyal ortamları sınırlamaya veya bunlardan kaçınmaya çalışırlar, bu da ilişkilerde, işte ve okulda işlevlerini olumsuz yönde etkileyebilir.
Anksiyete, zihinsel sağlık koşullarının en yaygın türlerinden biridir. Ulusal Akıl Sağlığı Enstitüsü’ne (NIMH) göre, Amerika Birleşik Devletleri’ndeki yetişkinlerin %19,1’i her yıl bir anksiyete bozukluğu yaşıyor ve yetişkinlerin tahminen %31,1’i hayatlarının bir noktasında anksiyete bozukluğu yaşayacak.
Anksiyete bozuklukları, kadınlarda erkeklere göre daha yaygın olma eğilimindedir. Kadınların anksiyete bozukluğundan etkilenme olasılığı erkeklerin iki katı olduğundan, uzmanlar düzenli sağlık muayeneleri sırasında 13 yaş ve üstü kadınların ve kızların anksiyete açısından taranması gerektiğini öne sürüyorlar.
Kaygı, normal şekilde çalışmayı zorlaştırıyorsa veya yaşamınızda önemli bir sıkıntı yaratıyorsa, yardım almak önemlidir. Bu kaygı tipik olarak kendi kendine kaybolmaz ve zamanla daha da kötüleşir. İnsanların kaygıyı azaltmak için kullandıkları – kaçınma gibi – başa çıkma stratejilerinin çoğu, sorunu daha da kötüleştiriyor.
Anksiyete, kadınları erkeklerden daha fazla etkileme eğiliminde olan yaygın bir sorundur. Aşırı kaygı yaşıyorsanız, bir sağlık uzmanından yardım almanız önemlidir. Bir akıl sağlığı uzmanı, durumunuzu teşhis edebilir ve aşırı kaygı duygularıyla savaşmanıza yardımcı olabilecek tedavi seçenekleri önerebilir.
Anksiyete ile Nasıl Başa Çıkılır?
Anksiyete ile yaşamak bir takım zorluklar sunabilir, ancak semptomlarınızı yönetmenize yardımcı olmak için kullanabileceğiniz kendi kendinize uugulayabileceğiniz yardım stratejileri vardır.
- Sosyal destek bulun : Sizi destekleyecek insanlara sahip olmak psikolojik sağlık için çok önemlidir. Aşırı kaygı gibi bir sorunla uğraşırken özellikle önemlidir. Belirtileriniz hakkında güvendiğiniz bir sevdiğinizle konuşmayı düşünün. Çevrimiçi ve çevrimdışı kaygı destek grupları dahil olmak üzere başka destek seçenekleri de mevcuttur. Sizin yerinizde olan diğer insanlarla duygularınız hakkında konuşmak, destek, özen ve cesaret bulmanın harika bir yoludur.
- Farkındalık pratiği yapın: Farkındalık, şimdiki ana odaklanmayı ve geçmiş veya gelecekteki sorunlar hakkında endişelenmemeyi içerir. Endişeli düşünceleri susturmanın, bedeni sakinleştirmenin ve daha fazla farkındalık kazanmanın bir yoludur.
- Derin nefes alma : Anksiyete genellikle kısa ve hızlı nefes almaya neden olabilir. Araştırmalar, yavaş nefes alma tekniklerinin, kaygı semptomlarını azaltmak da dahil olmak üzere bir dizi sağlık yararına sahip olabileceğini bulmuştur. Stres zamanlarında semptomları hafifletmeye yardımcı olmak için yararlı bir tekniktir.
- Kaçınma davranışlarını sınırlayın : Sizi endişelendiren şeylerden kaçınmak, kısa süreli rahatlama sağlayabilirken, bu strateji uzun vadede kaygıyı daha da kötüleştirme eğilimindedir. Tetikleyicilerinizden kaçınmak yerine, onlarla yavaş yavaş başa çıkmaya odaklanın. Küçük başlayın ve kaygı duygularınızı azaltmanıza yardımcı olmak için başa çıkma stratejilerinizi kullanın. Derin nefes alma gibi rahatlama stratejileri kullanın ve endişeli düşüncelerin sadece düşünceler olduğunu kendinize hatırlatın.
Anksiyete, kayda değer bir sıkıntı yaratabilir ve normal günlük yaşamınızda çalışmayı çok zorlaştırabilir. Gerçek tehdide orantısız görünen anksiyete belirtileri yaşıyorsanız, doktorunuzla konuşun. Bu endişe duygularından kurtulmanıza yardımcı olabilecek etkili tedaviler mevcuttur.
Bknz: Stres Yönetimi için 10 Başarılı Teknik
