Berrin ÖZ
Geçmişte Başınıza Gelen Bir Şeyi Unutmak Mümkün mü? Psikoloji alanında, bastırılmış anıların kurtarılıp kurtarılamayacağı ve bunların doğru olup olmadığı konusunda hâlâ oldukça hararetli bir tartışma var. En net ayrım, akıl sağlığı pratisyenleri ve araştırmacılar arasında görünmektedir.
Bir çalışmada, psikologlar, insanların terapide kurtarılabilecek anıları, araştırmacılardan daha fazla bastırdığına inanma eğilimindeydiler. Genel halk da bastırılmış hafızaya inanıyor. Açıkça, bellek alanında daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
Geçmişte Başınıza Gelen Bir Şeyi Unutmak Mümkün mü?
Çoğu insan başlarına gelen kötü şeyleri hatırlar ama bazen aşırı travmalar unutulur. Bilim adamları bunu inceliyor ve biz bunun nasıl olduğunu anlamaya başlıyoruz.
Bu unutma aşırı hale geldiğinde bazen dissosiyatif amnezi, dissosiyatif füg, depersonalizasyon bozukluğu ve dissosiyatif kimlik bozukluğu gibi bir dissosiyatif bozukluk gelişir. Bu bozukluklar ve travma ile ilişkileri halen araştırılmaktadır.
Geçmişte Başınıza Gelen Bir Şeyi Unutmak Mümkün mü?
Bellek Nasıl Çalışır?
Bellek, bir teyp gibi değildir. Beyin bilgiyi işler ve farklı şekillerde depolar. Çoğumuz hafif travmatik deneyimler yaşamışızdır ve bu deneyimler bazen yüksek derecede ayrıntılarla beynimize kazınmış gibi görünür.
Bilim adamları, bunun nedenini anlamak için beynin iki bölümü, amigdala ve hipokampus arasındaki ilişkiyi inceliyorlar. İşte şu anda bildiklerimiz:
- Orta derecede travma, uzun süreli hafızayı geliştirebilir . Bu, çoğumuzun sahip olduğu sağduyu deneyimidir ve korkunç olayların hatırasının nasıl unutulabileceğini anlamayı zorlaştırır.
- Aşırı travma, uzun süreli depolamayı bozabilir ve hatıraların hatıralar yerine duygular veya duyumlar olarak saklanmasına neden olabilir. Araştırmalar, bir olayın uzun süreli bellekte tam olarak saklanmasının birkaç gün sürebileceğini gösteriyor.
- Mevcut duyusal tetikleyiciler unutulmuş malzemenin yüzeye çıkmasına neden olabilir. Bunun nedeni, malzemenin “duruma bağlı bellek, öğrenme ve davranış” olarak bilinen bir süreç aracılığıyla tetikleyiciyle ilişkilendirilmesidir.
- Laboratuvarda hafif travmatik olayların “yanlış anıları” oluşturuldu. Bunun diğer ayarlarda ne ölçüde gerçekleştiği belli değil.
- Araştırmalar, aşırı travma yaşayan insanların bazen travmayı unuttuğunu belgelemiştir. Travmanın anısı, yaşamın ilerleyen dönemlerinde geri gelebilir, genellikle duyumlar veya duygular şeklinde başlar, bazen kişinin anıyı yeniden yaşıyormuş gibi hissettiği ” geri dönüşler ” içerir. Bu materyal, diğer hatıralara benzeyene kadar yavaş yavaş daha bütünleşir.
Geçmişte Başınıza Gelen Bir Şeyi Unutmak Mümkün mü?
Kurtarılan Anılar Üzerine Tartışma
Kurtarılan anılar mutlaka doğru mudur? Bu soruyu çevreleyen çok fazla tartışma var. Travma mağdurlarıyla çalışan bazı terapistler, bu tür aşırı duyguların eşlik etmesi nedeniyle anıların gerçek olduğuna inanırlar.
Diğer terapistler, bazı hastalarının gerçek olamayacak anıları (örneğin, başının kesilmesiyle ilgili bir anı) geri kazandığını bildirmiştir. Bazı gruplar, terapistlerin “anıları yerleştirdiğini” veya savunmasız hastalarda istismar olmadığında istismar mağduru olduklarını öne sürerek yanlış anılara neden01 olduğunu iddia ettiler.
Bazı terapistler, hastalarını, bunun doğru olduğunu bilmedikleri halde semptomlarının istismara bağlı olduğuna ikna etmiş görünüyorlar. Bu hiçbir zaman iyi bir terapötik uygulama olarak görülmedi ve çoğu terapist, hasta nedeni bildirmedikçe bir semptom için bir neden önermemeye özen gösterir.
Laboratuarda hafif travma için yanlış anıların oluşturulabileceğini öne süren bazı araştırmalar var. Bir çalışmada çocukların bir alışveriş merkezinde kaybolduğu yönünde önerilerde bulunulmuştur. Çocukların çoğu daha sonra bunun gerçek bir anı olduğuna inanmaya başladı.
Ayrıca bknz: Özgür Olmak ve Hayatı Yaşamak
